Không biết mọi người có hay để ý tới vấn đề này không, nhưng mình suy nghĩ khá nhiều về cách cộng đồng origami chúng ta gọi tên một hình gấp bằng giấy và người tạo ra hình đó.
Thông thường tiếng Việt chúng ta gọi một hình gấp là "Mẫu", người tạo ra nó là "Người gấp" và người nghĩ ra nó là "Tác giả"
Nhưng khi viết Tiếng Anh thì có rất nhiều từ đồng nghĩa để chọn lựa cho từng ngữ cảnh. Còn có nhiều tranh cãi, quan điểm khác nhau giữa nhiều tay gấp trên thế giới về vấn đề này. Và cả trong Tiếng Việt cũng có những từ khác mà ta có thể sử dụng. Vậy nên dùng từ nào, lúc nào ở đâu là vấn đề mà mình suy nghĩ khá nhiều. Hôm nay chia sẻ ở đây hy vọng sẽ nhận được nhiều ý kiến đóng góp của mọi người.
Để chỉ một hình gấp bằng giấy:
Để chỉ một người tự sáng tạo / thiết kế hình gấp giấy:
Để chỉ một người gấp giấy (theo hướng dẫn):
Còn từ nào khác nữa không nhỉ?
Thông thường tiếng Việt chúng ta gọi một hình gấp là "Mẫu", người tạo ra nó là "Người gấp" và người nghĩ ra nó là "Tác giả"
Nhưng khi viết Tiếng Anh thì có rất nhiều từ đồng nghĩa để chọn lựa cho từng ngữ cảnh. Còn có nhiều tranh cãi, quan điểm khác nhau giữa nhiều tay gấp trên thế giới về vấn đề này. Và cả trong Tiếng Việt cũng có những từ khác mà ta có thể sử dụng. Vậy nên dùng từ nào, lúc nào ở đâu là vấn đề mà mình suy nghĩ khá nhiều. Hôm nay chia sẻ ở đây hy vọng sẽ nhận được nhiều ý kiến đóng góp của mọi người.
Để chỉ một hình gấp bằng giấy:
- Model / Mẫu : đây là từ thông dụng nhất, ngắn gọn, dễ hiểu nhất đối với dân origami cả trong và ngoài nước. Nhưng đối với dân ngoại đạo thì có vẻ sẽ gây hiểu nhầm. Nhất là với ai không rành tiếng Anh thì có khi tưởng chúng ta đang nói đến "người mẫu". Còn một vấn đề nữa với từ này là nếu chúng ta muốn giới thiệu rằng hình gấp của ta là một tác phẩm nghệ thuật thì gọi nó là model không phù hợp lắm (trong tiếng Anh không thấy ai gọi tác phẩm nghệ thuật là model cả).
- Design / Thiết kế: Nhiều người dùng từ này để chỉ hình họ gấp ra nhưng mình thấy không hợp lý lắm. Vì thiết kế thực ra là cái tác giả nghĩ ra trong đầu, khi hiện thực hóa nó thành hình gấp giấy thì nên gọi nó bằng một cái tên khác.
- Work / Tác phẩm : Đây là từ được dân origami Nhật Bản hay dùng (Với các tựa sách Works of Kamiya, Works of ...). Mình thấy đây là một từ hay, khi giới thiệu tác phẩm của mình là tác phẩm nghệ thuật thì thay vì work ta viết là work of art hay artwork, khá là hợp lý. Nhưng với người không rành tiếng Anh thì họ sẽ tưởng mình nói đến work là "công việc" chứ không phải "tác phẩm".
- Artwork / Tác phẩm nghệ thuật : Phiên bản cao cấp của "Work". Dùng khi muốn giới thiệu hình mình gấp là tác phẩm nghệ thuật.
- Sculpture / Tác phẩm điêu khắc : Dùng khi muốn nhấn mạnh vị thế tác phẩm gấp giấy cũng cần được tôn trọng như một tác phẩm điêu khắc (bằng giấy).
- Composition / Sáng tác : Trong giới origami phương Tây có lẽ chỉ có Robert J.Lang hay dùng từ này. Ông từng chia sẻ rằng ông muốn coi mỗi hình gấp giấy của ông tương đương như một sáng tác nghệ thuật. Từ này trong tiếng Anh thường được dùng để chỉ tác phẩm văn học, âm nhạc, phần nào cho thấy Robert J.Lang coi origami gần với âm nhạc. Trong hội họa hay điêu khắc "composition" chỉ mang nghĩa là "bố cục".
- Creation / Tạo phẩm : Từ này ít được dùng, cũng có thể dịch là tác phẩm và thực ra là một lựa chọn không tồi.
- Paper-folding Figure / Hình gấp bằng giấy : quá dài dòng, ít dùng.
Để chỉ một người tự sáng tạo / thiết kế hình gấp giấy:
- Creator / Người sáng tạo / Tác giả : có vẻ là từ được nhiều tác giả ưa dùng. Gần đây nổi lên sự kiện hội nghị dành riêng cho những tác giả Origami nổi tiếng, và tên của nó là "Convention for Creators"
- Author / Tác giả : từ này dịch tiếng Việt ra là tác giả nhưng trong tiếng Anh, nó hay được dùng để chỉ tác giả viết sách, truyện, do vậy dễ gây hiểu nhầm.
- Designer / Người thiết kế : phổ biến, dễ hiểu, được nhiều người sử dụng. Cái không ổn của cách gọi này là chỉ đề cập đến mặt thiết kế (nghĩ ra hình gấp) mà bỏ qua mặt thực thi (gấp ra sản phẩm).
- Composer / Người sáng tác : Chỉ có Robert J.Lang hay dùng từ này. Trong tiếng Anh nó thường dùng để chỉ nhạc sĩ.
- Artist / Nghệ sĩ : Hay dùng trong các triễn lãm, sự kiện...
- Artisan / Nghệ nhân : Dùng trong trường hợp coi bản thân là nghệ nhân.
- Sculptor / Điêu khắc gia: Dùng trong trường hợp coi bản thân là nhà điêu khắc (giấy), ít người dùng. Duy chỉ có Eric Joisel hay được giới thiệu là Paper Sculptor.
- Origamist / ??? : Trong tiếng Anh từ này không có trong từ điển chính thống. Với người không coi tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ như mình thì thấy dùng bình thường. Không biết đối với người Anh hay Mỹ họ nghĩ sao, chưa chắc họ đã thích dùng từ này.
Để chỉ một người gấp giấy (theo hướng dẫn):
- Folder / Người gấp : có vẻ chuẩn, thông dụng, ngắn gọn. Ai không rành tiếng Anh có thể bị nhầm sang nghĩa khác.
Còn từ nào khác nữa không nhỉ?
Sửa lần cuối: